Arran uhartea

Arran uhartea
Datu orokorrak
Mendirik altuena	Goat Fell
Garaiera	874 m
Mota	uharte
Azalera	432 km²
Geografia
Koordenatuak	55°34′39″N 5°14′15″W
UTC ordua	UTC±00:00
Honen parte da	Islands of the Clyde (en)
Estatu burujabe	Erresuma Batua
Herrialdea	Eskozia
Eskoziako kontseilu gunea	Iparraldeko Ayrshire
Ur-gorputza	Clydeko fiordoa
Leku geografikoa	Britainiar uharteak

Arran uhartea (ingelesez: Isle of Arran, Eskoziako gaeleraz: Eilean Arainn, norvegieraz: Herrey) Eskoziako mendebaldeko kostaldean dagoen uharte bat da, Iparraldeko Ayrshire eskualdean. Herri handienak Lamlash eta Brodick da.

Etimologia

Britonieratik datorrenizena izan liteke, "toki garaia" esan nahi du.

Geografia

Clydeko fiordoan kokaturik dago. 432 km²-ko azalera du, Eskoziako zazpigarren uharte handiena da. 800 metro inguruko mendiak ditu, garaienak Goat Fell (874 m) eta Cìr Mhòr (799 m). Lamlasheko badiaren aurrean Holy uharte txikia dago.

Historia

Neolito garaiko aztarna ugari agertzen dira uhartean, honen adibide Machrie Moor harri tenteak. Mesolito eta Brontze Aroetako aztarnak ere badira eta Burdin Aroko gotrorlekuen aztarnak ere bai.

St Brendanek monasterioa altxatu zuen VI mendean. XI mendean Uharteetako Erresumaren barnean zegoen eta 1266an Eskoziako koroaren esku gelditu zen. Eskoziako Independentzia Gerratan ingelesek konkistatu zuten baina 1307an eskoziarrek berreskuratu zuten. Dena dela ingelesek beste hainbatetan ere erasotu zuten.

1503an Arrango konderria eratu zen. Nekazaritza modrnizatu zen eta populazioak gora egin zuen XIX mende hasieran 6.500 biztanle izateraino. Highland Clearances Highlandetako garbiketa garaian Arran uhartea ere hustu zen eta hainbatek Kanadara egin zuten alde. XX mendearen erdialdera 3.500 biztanle baziren ere orain 5.000 inguruan dabil kopurua.

Gaelera

1901eko erroldak gaelera hiztunak %25-49 artean kokatzen ditu ekialdeko zatian, eta %50-74an mendebaldean. 1921erako populazioaren %25etik behera jeitsi zen gaelera hiztunen kopurua eta 1931ean %13a baino ez zen. 2011an %3a baino ez zen gaelera hiztuna.

Herriak

• Lamlash / An t-Eilean Àrd (957 biztanle)
• Brodick / Breadhaig (848 biztanle)
• Whiting Bay / Eadar Dhà Rubha (680 biztanle)
• Lochranza / Loch Raonasa (250 biztanle)

Ondasun nabarmenak

• Brodickeko gaztelua

Iruditegia

• 
  Brodickeko gaztelua.
• 
  Lamlash.
• 
  Lochranzako gazteluaren hondarrak.
• 
  Machrie Moor harriak.
• 
  Goat Fell mendia (874 m).
• 
  Cìr Mhòr mendia (799 m).
• 
  Blackwaterfooteko itsaslabarrak.
• 
  Glenashdale ur-jauzia.
• 
  Holy uhartea.

Kanpo estekak

• Datuak: Q211873
• Multimedia: Isle of Arran / Q211873